Loon op Zand in beeld

Loon op Zand

(Foto: 8 juli 2013)

Loon op Zand is een plaats in de gelijknamige gemeente Loon op Zand.

 Het is echter niet de hoofdplaats, want het gemeentehuis bevindt zich te Kaatsheuvel.

Geschiedenis:

Het dorp Loon op Zand kent een lange geschiedenis. Rond het jaar 1100 ontstond bewoning in een (toen nog) nat gebied. De nederzetting stond bekend onder de naam Venloon. In 1233 moet hier al een kerk hebben gestaan. Door overbegrazing en onoordeelkundig afgraven van zand ontstonden zandverstuivingen die de basis vormden van de huidige Loonse en Drunense Duinen. In 1250 werd reeds vermeld dat de bewoners nabij de Venloen zich door het zand bedreigd voelden. Het oude Venloen lag op de plaats die tegenwoordig Land van Kleef heet. Daar bevindt zich ook de Kerkenakker waar de Venloner kerk heeft gestaan die mogelijk al een houten voorganger heeft gehad in de vorm van een houten, aan Sint-Willibrord gewijd kerkje. Uiteindelijk werd het dorp omstreeks 1390 verplaatst naar de huidige locatie, die meer naar het zuidwesten lag. Men sprak van Venloen op Zand, het huidige Loon op Zand. De kerk van Loon op Zand werd omstreeks 1394 gebouwd. Het patronaatsrecht van de kerken van Venloon en later Loon was in handen van de Norbertijnen van de Abdij van Tongerlo. In 1396 werd op last van Paul van Haastrecht de Turfvaart gegraven, die van ‘s-Gravenmoer via Sprang-Capelle en Drunen naar ‘s-Hertogenbosch liep. Turfsteken en de turfvaart waren belangrijke economische activiteiten in het toenmalige Loon op Zand. Opbrengsten kwamen ten goede aan de heer van Loon op Zand. De vaart begon omstreeks 1600 te verzanden. Van de Turfvaart zijn nog delen behouden bij Plantloon ten zuiden van Waalwijk en als Oude Vaart tussen ‘s-Gravenmoer en Kaatsheuvel.

Rondom de verhuizing is een mythe ontstaan. Volgens vertellingen moesten de boeren vluchten voor het oprukkende zand. Het dorp Venloon zou bedreigd worden door stuifzand en daarom zou er zes keer met een pijl en boog geschoten zijn om de plaats van de nieuwe kerk te bepalen en dus de plaats van de nieuwe dorpskern. De afstand vanaf het huidige Land van Kleef tot de Sint-Jans Onthoofdingkerk, zou dit verhaal nog kunnen rechtvaardigen. Echter, de plek waar vroeger Venloon lag is omgeven door enkele zandwallen. Gezien de hoogte van deze zandwallen hebben deze dan ook zeker hun uitwerking niet gemist. Daardoor wordt algemeen aangenomen dat het verhaal van Ses Boogscheuten Weeghs niet geheel op waarheid is berust.

Omstreeks 1400 was ook de begrenzing van het dorp vastgelegd. De grens van de heerlijkheid vormde deels de grens tussen het Hertogdom Brabant en het Graafschap Holland dat delen van de Langstraat bezat. In 1296 werd de Heerlijkheid Venloon uitgegeven aan Willem II van Horne. Hierna kwamen Gerard I van Horne, Willem V van Horne, Gerard II van Horne en Johanna van Horne. Zij was gehuwd met Gijsbrecht van Abcoude en hun oudste zoon was Zweder van Abcoude. In 1380 kwam de heerlijkheid aan Paul van Haastrecht, die ook hoogschout was te ‘s-Hertogenbosch. De heren bewoonden het Kasteel van Loon op Zand, tegenwoordig ook het Witte Kasteel genaamd. De heerlijkheid, die deel uitmaakte van het Kwartier van Oisterwijk van de Meierij van ‘s-Hertogenbosch werd wel omschreven als de allerbeste van de gantsche Meierij. Loon op Zand lag bovendien erg strategisch langs de doorgaande weg tussen Turnhout en ‘s Hertogenbosch.

Ten tijde van de industrialisatie werd Loon op Zand een belangrijke plaats voor de leer- en schoenenindustrie. Tot aan de jaren ‘90 van de 20e eeuw herbergde Loon op Zand vele dergelijke fabrieken. De meest bekende schoenfabriek was die van de familie Van Lier. Eind jaren ‘90 verhuisde deze fabriek echter naar Breda, waarmee een belangrijke periode werd afgesloten. Momenteel zijn de leerlooierijen van de firma Vromans en de gebroeders Van Esch de laatste twee overblijfselen uit deze periode die Loon op Zand tot bloei liet komen. Loon op Zand is in de loop der jaren flink uitgebreid. Met de wijk Molenwijck is het dorp verdubbeld in inwonersaantal.

Bezienswaardigheden:

Sint-Jans Onthoofdingkerk, gebouwd vanaf 1394, met pastorie (1898) en begraafplaats.

In het orgel van de kerk, dat in zijn huidige vorm in 1943 werd gebouwd,

 bevindt zich zeer oud pijpwerk van Stephanus Cosijns uit 1661.

Grafkelder van de familie Verheyen, uit 1898, bevindt zich op de begraafplaats en bevat 32 leden van deze familie.

Kasteel van Loon op Zand, huidige gebouw uit 1777, maar oorspronkelijk wellicht van 1394, met tuinaanleg en landgoed.

Molen van der Wouw, een molenrestant aan de Loonse Molenstraat 16, uit 1867.

Klooster, uit 1899, aanvankelijk bewoond door de Zusters van Schijndel en sinds 1926 door de Fraters van Tilburg.

 Vanaf 1974 onderdeel van Huize Assisië met als naam “Inverte.”

Hier woonden verstandelijk gehandicapten.

Daarna kwam er een bibliotheek en andere voorzieningen.

Mariakapel aan de Finantien, uit 1939.

Natuur en landschap:

Vrijwel onmiddellijk ten noorden van Loon op Zand bevindt zich het utgestrekte natuurgebied

van de Loonse en Drunense Duinen,

terwijl zich in het westen het natuurmonument Huis ter Heide bevindt

waartoe ook de Loonse Heide behoort.

Naar het oosten toe vindt men het ook cultuurhistorisch belangrijke natuurgebied De Brand op het grondgebied van Haaren

en in het zuiden de Vloeivelden op het grondgebied van Tilburg.

(Tekst: uit Wikipedia).

Eeterij L’Amitié – Kerkstraat 34

www.l-amitie.nl

Kerkstraat 17-19

Sint-Jans Onthoofdingkerk – Oude Raadhuisplein 21

(Foto: 8 juli 2013)

http://www.reliwiki.nl/index.php?title=Loon_op_Zand,_Oude_Raadhuisplein_21_-_Johannes_Onthoofding

Zicht in de Kerkstraat

Eetcafé De Heeren van Loon – Kerkstraat 64

(Foto: 8 juli 2013)

http://www.restaurants.nl/loon-op-zand/de-heeren-van-loon

Kasteellaan 1

Pastorie – Oranjeplein 1

Kloosterstraat 3

Kloosterstraat 7

(Foto: 8 juli 2013)

Kloosterstraat 8A

Kloosterstraat 17 en 19

Café-Brasserie De Kiosk – Oranjeplein 20A

www.cafedekiosk.nl

Cafetaria – Kloosterstraat

Kloosterstraat 20

(Foto: 8 juli 2013)

Dorpspomp – Oranjeplein

Bibliotheek – Kloosterstraat 2

(Foto: 8 juli 2013)

Idem

(Foto: 5 augustus 2014)

Idem

(Foto: 8 juli 2013)

Kloosterstraat 15

Kloosterstraat 11 en 13

(Foto: 8 juli 2013)

Bed & Breakfast de Giechelaar - Kloosterstraat 21

www.degiechelaar.nl

Café EIGEN-WIJS – Kloosterstraat 25

Ingang begraafplaats – Kloosterstraat

Kasteel van Loon op Zand uit 1777 – Kasteellaan 17

http://nl.wikipedia.org/wiki/Kasteel_van_Loon_op_Zand

Idem

Idem

Idem

Bijgebouw

Toegangshek

Wachthuisje bij de ingang

Zaadhuisje – Kasteellaan 20B

Idem

(Foto: 29 mei 2012)

Castellanie 30 (Vroeger: Kasteellaan 20)

Zicht op appartementencomplex – Castellanie

Zicht op de kerk

Hoofdingang van de kerk

Winkelcentrum Looiershof (1) – Oranjeplein

Winkelcentrum Looiershof (2) – Oranjeplein

(Foto: 8 juli 2013)

Elektro Techniek Midden Brabant – Oranjeplein 30

Appartementencomplex aan de Tuinstraat

Tuinstraat 10A

Dr. Van Kesselstraat 36

Dr. Van Kesselstraat 25

Kerkstraat 13

Zicht op de kerk

(Foto: 8 juli 2013)

Pizzeria Aspendos – Kerkstraat 22

http://www.aspendosloonopzand.nl/home.php

Kerkstraat 20

Rabobank Kerkstraat 5

Idem

(Foto: 21 april 2015)

Oude fabriek aan de Kerkstraat

Kerkstraat 4

Café-Cafetaria ’t Loons Kwartier – Kerkstraat 2

http://loonskwartier.com/

Langgevelboerderij - Hoge Steenweg 1

Bergstraat 1

Bergstraat 3

Chinees-Indisch Restaurant De Mandarijn – Hoge Steenweg 5

Hoge Steenweg 9

Hoge Steenweg 8

Van Venrooij B.V. – Hoge Steenweg 17

Zicht in de Hoge Steenweg

Hoge Steenweg 21

FIETSFIX – Hoge Steenweg 37

Zicht in de Gerlachusstraat

Hoge Steenweg 64 en 66

Brandweergarage – Hoge Steenweg

Wok of King – Hoge Steenweg 101

http://wokofking.nl/

Van Salm-Salmstraat 39 t/m 53

Van Rijckevorselstraat 8 t/m 16

Van Rijckevorselstraat 6

MY STYLE – Kerkstraat 40

Kapsalon Haarstudio Le Jeun – Kerkstraat 40

Vital Holding B.V. – Kerkstraat 36

Party- & Recreatiecentrum en Pannenkoekenrestaurant De Financiën – Kasteellaan 29

www.definancien.nl

Mariakapel uit 1939 – Finantien

http://reliwiki.nl/index.php/Loon_op_Zand,_Finantien_-_Mariakapel

Bord tegen de kapel (rechts)

Bord tegen de kapel (links)

Televisietoren van Loon op Zand uit 1956

(Foto: 29 mei 2012)

https://nl.wikipedia.org/wiki/Zendmast_Loon_op_Zand

Molen van der Wouw, een molenrestant aan de Loonse Molenstraat 16, uit 1867

(Foto: 18 juli 2013)

http://nl.wikipedia.org/wiki/Molen_van_der_Wouw

Loonse Molenstraat 20

Loonse Molenstraat 22

Loonse Molenstraat 24

Loonse Molenstraat 28

Loonse Molenstraat 30

Loonse Molenstraat 32

Hotel-Manege van Loon – Kloosterstraat 115

http://www.hotelmanegevanloon.nl/cms/index.php

Bergstraat 1 en 3

Zicht in de Bergstraat

Frans Smits Electronica – Oranjeplein 6

(Foto: 8 juli 2013)

Zicht op de kerk

(Foto: 8 juli 2013)

Kasteellaan

(Foto: 8 juli 2013)

Viaduct Bergeind

(Foto: 8 juli 2013)

Loonsehoek

(Foto: 25 juli 2013)

Stroommat voor vee (1) – Bergstraat

(Foto: 25 juli 2013)

Stroommat voor vee (2) – Bergstraat

(Foto: 25 juli 2013)

Kloosterstraat 43

(Foto: 5 augustus 2014)

Villa Le Blaireau – Berkenlaan (met het beeld van een das)

(Foto: 5 augustus 2014)

http://www.wandelpaden.com/brabantsesahara.html

Idem, De Das

(Foto: 21 augustus 2015)

Apotheek Venloon – Kloosterstraat 35

(Foto: 5 augustus 2014)

Bussluis – Bergstraat

(Foto: 21 april 2015)

http://112delangstraat.nl/2015/01/bussluis-bergstraat-loon-op-zand-zorgt-voor-zoveelste-ongeval/

Natuurpoort – Kloosterstraat 115

(Foto: 21 april 2015)

Aanvullende foto’s:

21 augustus 2015

HNVI – De Hoogt 49

Brandweer Loon op Zand – De Hoogt 20

Autothema – De Hoogt 12

Winkelblok – Gerlachusstraat

Slooppand – Kloosterstraat 40

Mijn indruk van Loon op Zand: Deze dag bracht ik eens een bezoek aan de noordelijke kant van Tilburg en wel aan Loon op Zand. Loon op Zand heeft een flink aantal mooie oude huizen, waarvan velen monumentaal te noemen zijn. Helaas is het vrij druk met verkeer en dan met name in de Kerkstraat, Kloosterstraat, Kasteellaan en Hoge Steenweg. Dus opletten geblazen daar, maar in de achterliggende straten valt dat allemaal wel mee. Loon op Zand is best wel een flink dorp en ik ken het persoonlijk alleen maar van het er snel doorheen rijden, maar het is zeker de moeite waard om het dorp eens te bezichtigen. Er is vrij veel horeca aanwezig. Loon op Zand ligt te midden van uitgestrekte bossen, waaronder uiteraard de zeer bekende Loonse en Drunense Duinen aan de noordelijke kant. Aan de westkant heb je een bosrijk gebied met de naam Huis Ter Heide. Het is een schitterend fietsgebied en ik kwam er op deze dag dan ook velen tegen. Maar ja, het was ook op deze dag volop zonneschijn en nog steeds zo’n 25 graden boven nul en dan nota bene in oktober! Net buiten het dorp heb je dan nog een molenromp staan en niet te vergeten de televisietoren en daartussenin vele monumentale boerderijen. Kortom: Loon op Zand is het bezoeken meer dan waard!

Voor artikelen over Loon op Zand

Klik hierop

Kees Wittenbols.

3 oktober 2011

Home