Moergestel in beeld

Moergestel

(Foto: 28 september 2011)

Moergestel is een dorp in de Nederlandse gemeente Oisterwijk, provincie Noord-Brabant, met bijna 6000 inwoners.

De voormalige gemeente Moergestel werd op 1 januari 1997 bij herindeling samengevoegd met de gemeente Oisterwijk.

Het dorp ligt ten zuiden van het dorp Oisterwijk en ten noorden van de A58.

Streektaal:

In Moergestel wordt een dialect gesproken (“Gessels”) dat veel lijkt op Tilburgs.

Het voornaamste verschil is dat in Moergestel de klinkers nooit worden opgerekt, zoals in het Tilburgs.

Ofschoon een aantal Moergestelnaren betrokken is bij de Stichting Tilburgse Taol,

wordt het Moergestels in lokale publicaties meestal fonetisch en niet volgens de regels van de S.T.T. geschreven.

Overigens: volgens de regels van de S.T.T. zou de juiste schrijfwijze niet Gessel maar Gèèsel zijn.

Etymologie:

De naam Moergestel is een samenvoeging van moer of veen en gestel of hoge grond tussen twee rivieren.

Geschiedenis:

Het dorp Moergestel is voortgekomen uit vier herdgangen.

In de middeleeuwen behoorde Moergestel tot het Kwartier van Oisterwijk van de Meierij van ‘s-Hertogenbosch.

De heerlijkheid Moergestel had haar zetel op Kasteel Nieuwenhof.

Vanaf de 14e eeuw zijn heren bekend.

Deze omvatten geslachten als Van Horne, Van der Leck, Vertaing en Schetz.

In 1761 kwam het kasteel aan koopman Marcellus Bles en in 1840 vestigden er zich de Zusters van Liefde van Tilburg

en werd het een klooster, het Sint-Stanislausgesticht.

De eerste vermelding van een kerk in Moergestel dateert van 1110.

Moergestel was toen al een zelfstandige parochie die aan Johannes de Doper was gewijd

en het patronaatsrecht berustte bij het Sint-Janskapittel te Luik.

In 1334 vond een overdracht van goederen plaats aan de Abdij van Tongerlo

welke abdij sindsdien ook het patronaatsrecht uitoefende.

De oudst bekende pastoor was Henricus van Oisterwijk die in 1414 afgevaardigd werd naar het Concilie van Konstanz.

De laatste pastoor die door deze abdij werd benoemd was Hiëronymus Pessers, die deze functie uitoefende van 1810-1838.

De kerk had een bewogen geschiedenis.

In 1388 werd ze verwoest door Gelderse troepen en in 1583 door Spaanse troepen.

Ook in 1609 brandde de kerk af, ze werd hersteld door de plaatselijke molenaar.

In 1648 kwam de kerk in handen van de Hervormden en vanaf 1690 werd het priesterkoor van de kerk als raadhuis gebruikt.

De katholieken kerkten in een schuurkerk, waarvan wordt vermeld dat deze bediend werd door een paap van Tongerlo.

In 1809 kregen de katholieken hun kerk echter terug en moest men een nieuwe ruimte voor het raadhuis zoeken.

De sterk verwaarloosde kerk werd enigszins hersteld en in 1880 werd de kerk gerestaureerd en uitgebreid door Carl Weber.

In 1932 werd deze kerk echter, op de toren na, gesloopt en werd een nieuwe kerk gebouwd door Hendrik Willem Valk.

Deze kerk bestaat nog steeds.

Bezienswaardigheden:

Kasteel Nieuwenhof.

Sint-Jans-Onthoofdingkerk, een parochiekerk die bestaat uit een toren in Kempense gotiek

en een kerkgebouw uit 1930-1931 naar ontwerp van de architect Hendrik Willem Valk.

De toren is omstreeks 1500 gebouwd.

Ze is rijkelijk met natuurstenen ornamenten versierd.

In 1949 werd ze eigendom van de parochie en de laatste restauratie ervan dateert van 2000.

De toren is een rijksmonument.

Het interieur van de kerk is uitgevoerd in schoon metselwerk en er zijn ook enkele beelden zoals een 16e eeuwse Sint-Rochus,

Johannes de Doper en Ermelindis, een gepolychromeerd Bonifatiusbeeld uit de 17e-18e eeuw

en enkele gepolychromeerde gipsen kopieën van beelden vervaardigd in de ateliers van Heinrich Cerfontaine.

In 1997 werd in de kerk een dagkapel geopend.

Aan de Schoolstraat staat een standerdmolen.

Deze bevat onderdelen die zeer oud zijn.

In 2007 zijn de roeden gestreken vanwege een defect aan de askop; sindsdien wacht de molen op herstel.

De molen bevat sinds 2009 weer zijn herstelde askop.

Kasteel Nieuwenhof, tegenwoordig Sint-Stanislausgesticht, in het noorden van het dorp.

De meeste gebouwen zijn uit 1877, maar een enkele 18e eeuwse vleugel is nog aanwezig, evenals de omgrachting.

Het Broothuys aan de Oirschotseweg 11 werd in 1779 gebouwd.

Het heeft gefungeerd als predikantenwoning.

Later werd het een burgemeesterswoning.

In 1967 vertrok de laatste bewoner.

Het huis dreigde toen te vervallen maar is inmiddels weer opgeknapt.

Economie:

Moergestel is vanouds een dorp van schoenmakers en schoenfabrieken.

Van de talrijke schoenfabrieken is slechts de Schoenfabriek Wed. J.P. van Bommel BV nog overgebleven,

een internationaal opererend familiebedrijf waarvan de geschiedenis teruggaat tot het jaar 1734

en dat reeds door negen opvolgende generaties Van Bommel wordt bestuurd.

In 1952 verkreeg het bedrijf het predicaat Hofleverancier.

In 2002 werd de AvanG schoenfabriek (Antoon van Gils) te Moergestel overgenomen, wegens gebrek aan opvolging.

Dit bedrijf werd geïntegreerd in Van Bommel en in 2007 werd de productie van AvanG schoenen stopgezet.

De productie bedraagt ongeveer 400.000 paar schoenen per jaar.

Natuur en landschap:

Vanuit het zuiden stroomt de Reusel langs de oostkant van Moergestel.

Ten zuiden van Moergestel bevindt zich het natuurgebied het Moergestelse Broek,

ten noorden het natuurgebied Oude Hondsberg, Ter Braakloop en Galgeven

Ten noordoosten liggen de Oisterwijkse Bossen en Vennen.

(Tekst: uit Wikipedia).

Restaurant Redemption (vroeger: De Genieterij) – Oirschotseweg 85

www.restaurantredemption.nl

Mariakapel aan de Oirschotseweg

http://reliwiki.nl/index.php/Moergestel,_Oirschotseweg_-_Maria_in_t_Veld

Eetcafé-Zalencentrum ’t Draaiboompje – Hild 1

www.draaiboompje.nl

Toegangspoort Villa Hoogenhuizen aan de Oirschotseweg 10

(Foto: 16 september 2014)

http://rijksmonumenten.nl/monumenten/villa-hoogenhuizen/moergestel/

Het Broothuys - Oirschotseweg 11

http://rijksmonumenten.nl/monument/29944/broothuys/moergestel/

Idem

Hoofdingang Sint-Jans-Onthoofdingkerk

Zicht op de kerk Sint Jan de Doper

http://reliwiki.nl/index.php?title=Moergestel,_Kerkstraat_13-15_-_St._Jan_de_Doper

Eetcafé ’t Centrum – Rootven 2

https://www.facebook.com/pages/Café-t-Centrum/456734074364900

Restaurant Auberge De Man – Sint Jansplein 7

www.aubergedeman.nl

Sociaal Cultureel Centrum Den Boogaard – Sint Jansplein 5

en de bibliotheek – Sint Jansplein 5A

Café Hierneffe – Sint Jansplein 3A

https://www.facebook.com/HierNeffe

Café De Veerkes – Sint Jansplein 3

 www.deveerkes.nl

Sint Jansplein 1

Zicht in de Postelstraat

Idem, vanuit de andere kant

Pastorie - Postelstraat 15

Huis in de Postelstraat

Gemeentehuis - Raadhuisstraat 21

Raadhuisstraat 23

Raadhuisstraat 25

Apotheek Moergestel – Kerkstraat 2

Café-Restaurant De Brouwer – Rootven 11

www.cafedebrouwer.nl

Café De Klaore – Rootven 22

www.deklaore.nl

Rootven 48

Tapperij Brasserij De Schouw – Krijtestraat 7

www.tapbrasdeschouw.nl

Vogels Fietssport – Rootven 66

Oisterwijkseweg 2 t/m 6

Zicht in Rootven

Idem, de andere kant uit

Zicht in de Raadhuisstraat

Rabobank – Raadhuisstraat 9

Brandweer Moergestel – Kloosterlaan 2

Kasteel Nieuwenhof – Kloosterdreef 4

http://nl.wikipedia.org/wiki/Kasteel_Nieuwenhof

Idem

(Foto: 16 september 2014)

http://reliwiki.nl/index.php/Moergestel,_Kloosterlaan_24;26

Kapel van Kasteel Nieuwenhof

(Foto: 16 september 2014)

Woonzorgcentrum Park Stanislaus – Kloosterdreef 3

Dorpspomp aan de Raadhuisstraat

(bewerkt door wildbreisters)

Standerdmolen uit 1852 – Schoolstraat 65

http://www.molendatabase.nl/nederland/molen.php?nummer=560

Aanvullende foto’s:

22 augustus 2012

Donkhorst 3

Donkhorst 4

Donkhorst 2

Idem

Broekzijde 25

Broekzijde 14

Broekzijde 14 (schuur)

Zicht in Broekzijde t.p.v. nummer 14

Broekzijde 12

Broekzijde 10

Broekzijde 15

Broekzijde 8

Broekzijde 6

Broekzijde 4

Klein Locht 1

Zelt 10

Masperstraat 1

Vinkenberg 16

Zicht in de Vinkenberg

Vinkenberg 14

Vinkenberg 8

Vinkenberg 6

Bord Moergestel – Vinkenberg

Schoolstraat 54

Slijterij “In den Korenmaaier” – Schoolstraat 18

Idem

Boerenbond – Schoolstraat 27

Autobedrijf Van Balkom - Schoolstraat 14

Avang-schoenenfabriek - Schoolstraat 10

(reeds gesloopt – 10 september 2012)

Avanghuisje - Schoolstraat

Idem

(Foto: 27 oktober 2015)

Schoolstraat 2

Bloem & Groen Creaties - Kerkstraat 16

Schoolstraat 3

Gebackerij Van Hulten – Kerkstraat 12

Slagerij Ketelaars – Kerkstraat 10

Sint Jansplein

Schoolstraat 31

Hoeve aan de Tilburgseweg

Landgoed Dennenhoef – Tilburgseweg 57

Landgoed Zonnewende – Tilburgseweg 52

De Rendierhoeve – Eindhovenseweg 8

(Foto: 18 juli 2013)

Hier stond de Avang Schoenfabriek

(Foto: 18 juli 2013)

Architectenbureau Hans Nouwens – Heikant 10

(Foto: 18 juli 2013)

Oisterwijkse Bossen

(Foto: 18 juli 2013)

Aanvullende foto’s:

9 september 2014

Mariakapel – Oisterwijkseweg 88

http://reliwiki.nl/index.php/Moergestel,_Oisterwijkseweg_88_-_Kapel_O.L._Vrouw_van_de_Vrede

Huize De Nachtegaal (boswachterswoning) – Oisterwijkseweg 86

Oisterwijkseweg – Moergestel

Rotonde Akkerweg / Tilburgseweg

Zwaluwtoren – Akkerweg

http://www.vvvhetgroenewoud.nl/go/zwaluwtoren-in-moergestel-staat-in-mei-op-zijn-plek

Van Zon Interieuwbouw B.V. – De Sonman 38

Nieuwbouwproject op het voormalige Avangterrein – Schoolstraat

Idem

(Foto: 27 oktober 2015)

Schoolstraat

Aanvullende foto’s:

16 september 2014

Oirschotseweg

Apotheek Stromenland – Raadhuisstraat 32

Beeld: Generaal sir Colin Muir Barber – Raadhuisstraat

http://www.vanderkrogt.net/standbeelden/object.php?record=NB44aj

Oude werkplaats – Raadhuisstraat 30

Raadhuisstraat 26 en 28

Basisschool De Vonder – Kloosterlaan 32

http://www.bsdevonder.net/basisschool/home.aspx

Sint Jansplein

Aanvullende foto’s:

27 oktober 2015

Heuvelstraat 33

Heuvelstraat 31?

Dorpspomp Sint Jansplein

Bij Wout – Sint Jansplein 7

www.bijwout.nl

Villa in de Herengoedstraat

Herengoedstraat 2

Heikant 6

DenHeijkant – Bed & Breakfast – Heijkant 8

www.erfgoedlogiesdenheijkant.nl

Mijn indruk van Moergestel: Na het foto’s maken in Spoordonk ging ik weer terug richting huis en kwam zodoende door het zonovergoten Moergestel. Zo in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw kwam ik daar wel eens. Meestal fietste ik er doorheen. Doch veel kon ik niet meer herinneren. Het Sint-Jansplein is er uiteraard nog wel, maar daar waar de Rabobank staat is de gehele rij allemaal nieuwbouw. Wat er vroeger allemaal stond heb ik geen weet meer van. Maar… ik vind het wel een mooi en groot plein en ook wel gezellig met al die aanwezige horeca. De zeer fel schijnende zon was best wel weer lastig voor het maken van foto’s, maar zal in de nabije toekomst nog wel bepaalde foto’s vervangen. Er zijn niet zo heel erg veel historische objecten in Moergestel. De meeste staan wel in deze reportage en de objecten buiten het dorp doe ik op een later tijdstip. Opvallend vond ik toch wel de grote hoeveelheid aan horecagelegenheden en dat voor een toch niet zo’n heel groot dorp. En ik vond dat er van een dorpskarakter helemaal geen sprake is. Het doet allemaal wat stads aan. Toch vind ik het wel een sfeervol dorp en was bij toeval getuige van de feestelijke heropening van het woonzorgcentrum Park Stanislaus.

Voor artikelen over Moergestel

Klik hierop

Kees Wittenbols.

28 september 2011

Home