Joegoslavië

 

 

Het land wat we gekend hebben als Joegoslavië is heden ten dage na velerlei geweld en oorlogshandelingen min of meer voorgoed verdeeld in zes verschillende staten. Even ter verduidelijking: ‘Joego’ betekent gewoon: ‘zuid’ en sommigen kennen het land dan ook nog als Zuid-Slavië.

 

 

 

Dubrovnik

 

 

Het voormalige Joegoslavië is eigenlijk al eeuwenlang het toneel geweest van ‘krijgs-’ en oorlogsgeweld. Lange tijd beheerst en bezet geweest door de Turken ofwel de Ottomanen en als men de geschiedenis er eens op naslaat, dan is het te begrijpen dat deze volkeren in eerste instantie overkomen als zijnde wantrouwig en stug. Er is haast geen land te noemen, in de directe omgeving van dit gebied, wat wel eens niet zijn ‘begerige klauwen’ heeft willen laten vallen op dit mooie en woeste stuk Europa. Niet alleen de Turken, die er overigens eeuwen hebben gebivakkeerd, maar ook de Oostenrijkers, de Duitsers en de Italianen zijn allemaal erg ‘happig’ geweest op gebiedsuitbreiding en macht. Het schijnt bij de mens ‘ingebakken’ te zitten! Zeker in de jaren direct na de tweede wereldoorlog, waarin dit gebied bijzonder heeft geleden. Helaas hebben sommige van deze volkeren ook een dubieuze rol gespeeld. Bijvoorbeeld de Kroaten die wel erg goed bevriend waren met Nazi-Duitsland! Toch is er daarna een klein wonder gebeurd. Een tijdelijke eenheid en vrede viel deze volkeren ten deel, dit tot 1990!  Even terug naar die oorlogsperiode toen de Partizanen, voornamelijk Serviërs, streden tegen de collaborerende Kroaten. Maar de Moslims die met name de helft van de bevolking van de deelrepubliek Bosnië-Herzegovina uitmaakten, streden op hun beurt weer deels met de Duitsers mee. Kortom het was een onoverzichtelijke en ‘smerige’ zaak.

 

 

 

Zadar

 

 

Niet dat ik sympathie koester voor het communisme maar ere wie ere toekomt. De leider van het naoorlogse Joegoslavië: Tito, heeft het toch maar voor elkaar gekregen van deze ‘volkerenmengelmoes’ een eenheid te vormen. Trouwens zijn soort van communisme was  een stuk gematigder en vrijer dan die van de andere Oostbloklanden, die overigens veel meer te lijden hadden van een Russische invloed en bemoeienis dan het ongebonden Joegoslavië. Joegoslavië, als voormalige eenheidsstaat, kende dan ook minimaal zes volkeren, eigenlijk meer. Met als voornaamste en dat zijn dan ook zij, die nú hun eigen land hebben en als onafhankelijke republiek verder zijn gegaan:

 

  1. De Slovenen. Nu Slovenië, met als hoofdstad Ljubljana. Grootte: de helft van Nederland, met ongeveer 2 miljoen inwoners. Religie voornamelijk: R.K.
  2. De Kroaten. Nu Kroatië met als hoofdstad Zagreb. Grootte: Bijna 1,5 x Nederland, met ongeveer 4,5 miljoen inwoners. Religie voornamelijk: R.K.
  3. De Bosniërs. Nu Bosnië-Herzegovina met als hoofdstad Sarajevo. Grootte: 1,25 x Nederland, met ongeveer 4,2 miljoen inwoners. Religie voor de helft: Islamitisch, 15% R.K. en ongeveer 35% Servisch-orthodox.
  4. De Montegrijnen. Nu Montenegro met als hoofdstad Podgorica (het vroegere Titograd). Grootte: 1,3 x Nederland, met ongeveer 680.000 inwoners. Religie: 80% Servisch-orthodox en de rest is Moslim of R.K.
  5. De Serven. Nu Servië met als hoofdstad de voormalige federale hoofdstad Belgrado. Grootte: ruim 2 x Nederland. Met bijna 10 miljoen inwoners.

Religie: 2/3 deel is Servisch-orthodox, 5% R.K. en/of Protestants en een kleine 20% is Moslim. De rest heeft geen religie.

  1. Macedoniers. Nu Macedonië of ook wel genoemd de Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië. Met als hoofdstad Skopje. Grootte: ruim de helft van Nederland. Met een ruime 2 miljoen inwoners. Religie: Grof gezegd: een 2/3 deel is Servisch-orthodox en 1/3 deel is Moslim.

 

Een nr. 7 zal binnenkort wel aan de lijst worden toegevoegd en dat betreft dan de opstandige Servische provincie Kosovo. Een blik in mijn oude encyclopedie van 1914 brengt dan heel wat opheldering. Deze zegt naar waarheid: dat deze provincie van oudsher Servisch is en dat Kosovo een minderheid telt van Turkse en Albanese bevolkingsgroepen. Ondertussen is echter het aantal Albanezen (Islamieten) sterk gestegen en dit ten koste van het aantal Serviërs. De oorzaken hiervan zijn onder andere het feit dat bij Serviërs nou eenmaal minder kinderen geboren worden dan bij Moslims en natuurlijk de etnische spanningen en oorlogen, met name die van de laatste jaren. Van de geschiedenis kun je een heleboel leren. Met name het niet mis te verstane feit, dat als een gebied langzaam maar zeker door Moslims overheerst gaat worden, dat men er dan op kan wachten, dat de roep om onafhankelijkheid om de hoek komt kijken! Het is nu eenmaal een feit als Moslims ergens een grote minderheid gaan vormen en zeker als zij getalsmatig de meerderheid hebben verworven of dit bezig zijn te verwezenlijken, dan geeft dat direct aanleiding tot spanningen en of afscheiding. Voorbeelden te over in de recente geschiedenis!, zonder in politieke stellingen te willen vervallen, maar het moet nu eenmaal gezegd worden. Met Moslims als ‘dominante factor’ is het voor niet-Moslims, ongeacht van welke religie dan ook, heel moeilijk te leven. Als dit feit eenmaal werkelijkheid is geworden ten aanzien van Kosovo, dan zitten we met zeven voormalige republieken.

 

 

 

Split

 

 

Voor toeristen zijn bijna al deze republieken echte ‘snoepjes.’ Denk aan de prachtige langgerekte kustlijn van Kroatië met Dubrovnik, als middeleeuwse ‘parel’ van bouwstijl. Maar ook Zadar en Split mogen er wezen. Macedonië heeft zijn prachtige meer van Ohrid met gelijknamige stad en dat plaatsje heeft echt een bijzonder sfeertje. Een kerk van meer dan 1000 jaar oud, het meer van Ohrid met aan de andere kant Albanië, wat alle vormen van watersport aantrekt. Dan het voordeel dat zowat alle republieken op Slovenië na, stukken lager liggen ten aanzien van het prijspeil dan wij gewend zijn. Eigenlijk mag je stellen hoe verder je naar het zuiden afzakt hoe goedkoper het wordt. Persoonlijk heb ik niet de ervaring na toch vrij veel reizen naar en door het voormalige Joegoslavië, dat de talenkennis van de gemiddelde inwoner bijster groot is. Of je moet ’t geluk hebben met een voormalige gastarbeider in aanraking te komen. Velen van hen hebben zich nu toegelegd op het verhuren van een appartement of zijn in de horeca werkzaam. Dikwijls runnen zij nu een eigen zaakje. Erg soepel in de omgang zijn de voormalige Joegoslaven nou ook niet bepaald, maar heb je eenmaal de vriendschap van dit toch wel een beetje ruige volk te pakken, dan is het vaak ook een vriendschap die bestendigheid te zien geeft. Alleen bedrieg ze niet want dan is de vrede voor ‘immer’ voorbij! Da’s de andere kant!

 

Wat het stedenschoon aangaat zijn bijna al deze republieken niet bijster gezegend, op Kroatië na dan. Maar de echte grote steden zoals Zagreb, Belgrado, Nis, Skopje en het tijdens de oorlog veel geplaagde Sarajevo zijn nou niet bepaald plaatsen die wachten om op de lijst van de VN te komen, qua stedenschoonheid en nationaal erfgoed. Al deze republieken zijn dus voormalige socialistische landen en socialistische landen hebben nimmer uitgeblonken door onderhoud. De buitenwijken en soms ook de binnensteden van de grotere plaatsen zijn dus: ‘naargeestig,’ zoals elke bijna Oost-Europese stad. Voeg daarbij dat dit gebied na de val van het communisme erg veel te lijden heeft gehad van oorlogen en binnenlandse onlusten en u begrijpt dat de onderhoudswerkers, schilders, bouwlieden en aannemers nog steeds handen vol werk hebben. Voordeel is wel dat met name Slovenië het minst te lijden heeft gehad en Kroatië ook al lange tijd weer een relatieve rust en vrede kent. Hier vindt u dan ook weer aardig wat meer openheid en bereidwilligheid ten aanzien van toeristen die ze overigens ‘brood en brood’ nodig hebben.

 

 

 

 

Meer van Ohrid

 

 

Servië is eigenlijk nooit zo’n ‘toeristentrekker’ geweest. Zelfs het oude Belgrado was en is nou ook niet bepaald een plaats waar je later nog eens over wegdroomt en de rest van Servië, ach, ik ben er diverse malen doorheen gereden, maar een aanrader neen, helaas. Wel is het gedeelte mooi qua natuurschoon dan wel te verstaan, vanaf de grote stad Nis richting Bulgarije. Er loopt een prachtige tweebaansweg dwars door de bergen naar Dimitritovgrad aan de Bulgaarse grens. Schitterende, maar vooral woeste natuur. Helaas heb ik er wel eens overnacht in een motel wat redelijk goed, volgens de gids althans, stond aangeschreven. Ik ruik de urine nog als ik er aan denk! Zo was ik ook eens in Belgrado in een goed hotel-restaurant en na een best wel lekkere maaltijd genoten te hebben zocht ik de toiletten. Probleem is in Servië en ook in Macedonië, dat men het Cyrillisch alfabet gebruikt. Dus ik zoeken. Gelukkig rook ik goed want ik hoefde maar af te gaan op de reukjes en een ‘blinde’ zou zelfs feilloos de toiletten gevonden hebben. Tja, hygiëne. Ze denken er nu eenmaal anders over dan wij, laten we het daar maar op houden! Ook hier geldt weer de regel, hoe zuidelijker dat je komt, hoe ‘anders’ dat het gesteld is met de hygiëne! Vreemd eigenlijk, want als je dan uiteindelijk in Griekenland verzeild raakt dan lijkt het of je weer terug bent in de beschaving, zoals die wij kennen. Een echte tip is overigens Montenegro. Een ‘piepklein’ landje. De hoofdstad heeft amper 170.000 inwoners en is daarmee de enige stad met meer dan 100.000 inwoners. Maar wat is dat land mooi! Het heet ook niet voor niets: Montenegro ofwel de Zwarte Berg. Wat een fantastische bergen en er loopt een schitterende weg doorheen, u moet er wel een beetje uitkijken. Namelijk van Podgorica naar het noorden rijdt u vlak langs een ravijn. Als u nog met rolletjes werkt in uw fototoestel kost u dat er minstens een stuk of drie. Zoveel schitterende ‘plaatjes kunt u er schieten.’

 

Helaas heb ik diverse keren narigheden ondervonden in Servië met zigeuners. Je vindt een leuk plekje met de auto om even halt te houden. Je benen eens te strekken of wat te gaan drinken en uit het niets komen ze dan te voorschijn. Vrij agressief wordt je van alles te koop aangeboden. Geborduurde tafelkleden met name, maar ook allerlei prullaria van ‘nul tot generlei waarde.’ Je moet sterk zijn om “nee” te kunnen zeggen en als je dan toch maar iets koopt lijkt het alsof ze allemaal denken aan de beurt te kunnen komen. Die opdringerige verkoop nog tot daar aan toe, maar de kinderen van deze zigeuners kunnen heel vervelend zijn en je hebt voor en achter ogen en oren nodig om op je bezittingen te letten. Helaas, het is wellicht een stereotype beeld wat ik hier neerzet en dat ben ik me dan ook bewust. Doch de feiten zijn en waren zo, “geloof me,” dit is en was heus geen ervaring van slechts één keer! Getalsmatig moet ik ervan uitgaan dat er ook goede zigeuners zijn, die niet stelen, die niet opdringerig zijn, die niet schooien enzovoorts. Echt, ik zou het zo graag kunnen vertellen dat ik dat heb mogen meemaken, maar de waarheid is anders. Meerdere malen zijn we, of ben ik, zelfs belaagd door deze mensen. Simpelweg omdat ik een westerse auto had en er in hun ogen althans rijk uit zag. Misschien komt het ook wel door die oude legende die onder zigeuners nog steeds de ronde doet. Zie hiervoor het hoofdstuk nr. 9 van Mexico. Alwaar ik aan deze zigeunerlegende de benodigde aandacht geef. Het gaat in ieder geval over een engel die gezegd zou hebben dat zigeuners mogen stelen!

 

 

 

 

Moraca River Canyon – Montenegro

 

 

Tja, dat mensen soms claimen wat engelen hen allemaal niet gezegd zouden hebben!? Boeken zijn er over volgeschreven. Hoewel ik zelf gelovig ben leg ik toch dit soort praktijken en verhalen ‘verre’ naast mij neer. De apostel Paulus zegt: “Maar ook al zouden wij, of een engel uit de hemel, (u) een evangelie verkondigen, afwijkend van hetgeen wij u hebben verkondigd, die zij vervloekt!” (Galaten, Hoofdstuk 1, vers 4). Wat zou de wereld er beter uit hebben gezien als mensen naar deze raadgeving van de Apostel Paulus geluisterd hadden! Wat zouden er minder sektes en andere nare zaken het daglicht gezien hebben. Welk een oorlogen waren voorkomen geweest! Maar terugkomend op de zigeuners, zij zijn een niet weg te redeneren onderdeel van deze nieuwe republieken. Hoe zij ooit moeten gaan participeren in het hedendaagse arbeidsproces is mij vooralsnog een raadsel. Ook als deze republieken vroeg of laat een onderdeel van de EU gaan uitmaken, hetgeen ongetwijfeld eens zal gebeuren. Hoe moeten we dan met deze groep mensen omgaan en hen laten integreren?

 

 

 

 

Treintje in de Grot van Postojna

 

 

Al met al is deze ‘volkerendeken’ nog niet compleet. Ik heb geschreven over Slovenië, maar er is ook nog een landstreek in het oosten van Kroatië en dat heet Slavonië, vrijwel onbekend hier, maar ook daar is een streven naar onafhankelijkheid. U kent ook allemaal de verhalen van de Bosnisch-Servische voormalige president en generaal, die beide gezocht worden door het VN-tribunaal. Zij streden voor een onafhankelijke Bosnisch-Servische republiek Serpska. De strijd is daar nog niet echt gestreden! Ook Albanië weet dat er veel bloedverwanten (Albanezen) wonen in wat nu Macedonië is en ook daarover is het laatste woord nog niet gesproken. In het noorden van Servië, in en rond de redelijke grote stad Subotica, daar wonen Hongaren. Dat is écht een totaal ander volk dan de Serven zijn. Kortom er is nog ‘conflictstof’ te over en dat alles op een ruime dag auto rijden van onze voordeur!

 

 

Silvia Videler.

 

Oktober 2006

 

Home