Tanzania

Schoolkinderen in Noord Tanzania

Tanzania kennen we als het vroegere Tangayika en is samen met de eilanden groep Zanzibar, gelegen voor de oostkust nu bekend als de Federale republiek Tanzania. Een samenvoeging van de beide namen. Tanzania is verdeeld in 26 provincies of regio’s en kent een zeer gelijkmatige verdeling van religieuze achtergrond. Ongeveer een derde van de ruim 32 miljoen inwoners is op een of andere manier Christelijk. Een derde hangt nog de diverse natuurgodsdiensten aan (animisme) en een derde is Moslim. Trouwens deze laatste groep stijgt redelijk snel en wordt gefinancierd door onder andere het rijke Saoudi-Arabië. De bevolkingsgroei is enorm met een jaarlijkse stijging van ongeveer 2,5 %. Tanzania kent 130 verschillende stammen of volkeren waarvan de meest dominante de stam van de Sukuma is. De echte oorspronkelijke bevolking waren de ‘San,’ eigenlijk bosjesmannen, maar hier zijn er weinig meer van over. De originele kaart van Afrika, als die er al was op papier, die helaas bij mijn weten niet bestaat, zou een enorme ‘lappendeken’ te zien geven van allerlei kleuren, als je voor elke stam of volk een apart gebied zou moeten intekenen.

Dan spreek je over duizenden, ja duizenden stammen en honderden volkeren. Vóór de kolonisatie, die eigenlijk pas begon in de 19e eeuw, was het werelddeel Afrika een enorme ‘lappendeken’ van afgebakende gebieden en gebiedjes waar elke stam het voor het zeggen had in zijn eigen gebied. Helaas was het ook een groot slagveld van rivaliserende stammen en groepen die uit waren op gebiedsuitbreiding. Niets nieuws onder de zon dus. De bezettende machten van onder meer Frankrijk, Duitsland, Engeland, België en in mindere mate Italië hebben echter de grenzen getrokken die er nu nog min of meer zijn. Zonder enig inzicht en zonder kennis van zaken hebben zij de ‘ongetekende’ maar wel degelijke bestaande grenzen volkomen genegeerd. Zo kan het nu nog voorkomen dat een volk of stam gedeeltelijk in de ene staat leeft en een ander gedeelte van hetzelfde volk nu ineens een ander paspoort zou moeten aanvragen, stel dat hij wil reizen. Dat deze volkomen willekeurige grensafbakening tot tragedies heeft geleid in het verleden laat zich raden.

Dar es Salaam

Even terug naar Tanzania. In 1884 gingen de Duitsers ertoe over Oost-Afrika te bezetten en 6 jaar later was Tangayika officieel een Duitse kolonie. Het heeft tot 1918 geduurd, het einde van de Eerste Wereldoorlog, voordat de Duitse bevelhebber inzag dat de oorlog verloren was en de Britten namen toen geheel Oost-Afrika van de Duitsers over. Toen ontstond het gebied van Kenia, Oeganda en Tangayika en Zanzibar was min of meer een aparte kolonie. Dit werd dan Brits Oost-Afrika genoemd. Een droom van de Engelsen was trouwens een spoorlijn aan te leggen van Caïro in Egypte, toen ook onder Brits bestuur, via Soedan en het gebied van het huidige Tanzania, tot aan Kaapstad in Zuid-Afrika toe. Dat hele gebied was gekoloniseerd door de Engelsen. Echt helemaal is het er nooit van gekomen. Het zuiden van Soedan ontbeert nog steeds een spoorverbinding met bijvoorbeeld Oeganda.

Een leuke ervaring waar ik u van wil verhalen gaat over mijn verblijf in Dar es Salaam. Ik herinnerde me dat er ooit in mijn jeugd een pater was geweest die in een zaaltje in onze buurt wat lichtbeelden vertoonde over zijn ‘missiegebied.’ Die pater was uit onze buurt afkomstig en als kind zag je ‘reuze’ tegen dit soort mensen op. Je kon er heerlijk op los fantaseren na hun verhalen aangehoord te hebben, die dan ook nog eens met wat plaatjes (dia’s) werden ondersteund. Ik herinnerde mij toen ik in Dar es Salaam was dat die bewuste pater ergens in Tanzania moest werken, maar ik had geen idee meer waar. Tanzania beslaat een gebied van ruim 24 keer Nederland dus dat zou zoeken worden als een ‘speld in de bekende hooiberg.’ Maar het geluk was met mij. Daar waarin Dar es Salaam de veerpont vertrekt naar Zanzibar, recht tegenover die plaats staat de kathedraal van deze smerige en vieze, maar zeer grote stad met bijna 3 miljoen inwoners.

Zanzibar Oostkust

Overigens de enige interessante plekken in die stad zijn de Indiase wijk met heel veel leuke shopjes en stalletjes en de grote Mwenge Markt. Dat is een ervaring op zich. Nu terug naar de kerk. Al gauw was een functionaris gevonden en ik legde de man uit wie ik zocht. Gelukkig wist ik toen nog de zogenaamde orde waar de betrokken missionaris bij was aangesloten en het zoeken werd zodoende al erg beperkt. Na wat getelefoneer was de man in kwestie gelokaliseerd. Nu nog maar hopen dat het in de buurt was en jawel, op slechts een paar uur reizen afstand bevond zich de desbetreffende missiepost. Dat leek mij nou eens een leuke reisbestemming. De missionaris in kwestie zou mij absoluut niet meer kennen. Laat staan dat hij zich van jaren en jaren geleden ooit een kind zou hebben herinnerd. Maar ik dacht ach, een bezoekje van een oude buurtgenoot zal wel op prijs worden gesteld. De trein naar Morogoro reed nou niet bepaald om het uur zoals wij hier gewend zijn in Europa. Na wat reisaanpassingen kwam het er toch van en twee dagen later hees ik mij aan boord van een best comfortabele trein met keurige bediening. Nog geen twee honderd kilometer en 6 uren later (sic) bereikte ik het station van deze toch nog redelijke grote stad (ruim 200.000 inwoners).

Het bleek een écht Afrikaanse stad te zijn. Een centrum van landbouw en tabaksteelt en tevens een plaats waar de missionering van Afrika goed ‘wortel had geschoten.’ Scholen en ziekenhuizen maar ook vele kerken gaven de indruk dat de heren missionarissen niet stil gezeten hadden. Het zoeken naar mijn oude buurtgenoot leek me niet meer zo een onmogelijke opgave. Al gauw had ik hem gevonden dankzij vele, zeer vele hulpvaardige mensen die je er desnoods naar toe hadden willen dragen. De inwoners van deze plaats aan de voet van de prachtige Uluguru bergen waren ronduit vriendelijk en zeer behulpzaam, soms zelfs te vriendelijk. Lees: opdringerig. Toch kreeg ik een beetje ‘wrange smaak’ in de mond. Ik herinnerde me als kind dia’s gezien te hebben van wel hele zielige hutjes, hele magere kindertjes en erg arme mensen. Nu, hier in Morogoro, het was weliswaar geen ‘mondain’ Monaco of zo. Dat zeker niet, maar toch ook geen derde wereldbeeld van kommer en kwel. Waar ik ook keek en zocht, gelukkig niets van dit alles wat aan de oude dia’s deed denken.

Sede Vescovo Morogoro

Enfin, eindelijk kwam ik aan bij een complex gebouwen en aldaar zou de door mij gezochte missionaris moeten werken. Een Belgische pater ontving mij en dit ‘prachtexemplaar’ van een ouderwetse missionaris met baard en al, sprak goed Vlaams en hij liet mij weten dat de door mij gezochte persoon pas over enkele uren zou arriveren. De gastvrijheid die ik daar mocht genieten was fantastisch. Het hotel dat ik wilde reserveren kwam al niet meer ‘im Frage’ en voor eten en drinken hoefde ik me al helemaal geen zorgen meer te maken. De missionaris in kwestie was aangenaam verrast door het volledige onverwachte bezoek uit zijn geboortestad en liet me alles zien wat ik maar wilde. ’s Avonds op een soort van waranda waar ik me de whisky goed liet smaken bracht ik het onderwerp voorzichtig ter sprake van de armoedige hutjes en de magere kindertjes. Die ik mij toch meende te herinneren op de toen getoonde dia’s. Ik zag duidelijk dat de brave man een beetje moeite kreeg met deze vraag. Na nog een paar whisky’s kreeg ik te horen dat je dus ook een goede P.R. (public relations) moet geven voor het thuisland en dat het in de loop der jaren op deze plek allemaal erg verbeterd was, zeker na het vertrek van Nyrere. Dat was de zoon van een stamhoofd die later president is geworden van Tanzania en een soort Afrikaans Socialisme voorstond, wat helemaal mislukt is. Deze Nyrere was de oorzaak van alle ellende zoals men zei. Een soort van ‘verlicht’ dictator met ’n éénpartij-systeem. Nu het een democratisch land was geworden en de nationale munt ook weer wat aanzien had gekregen, waren de grootste narigheden voorbij. Nou ja, na de zoveelste whisky begreep ik in ieder geval waarom ik vroeger zilverpapier en melkdoppen moest sparen voor de missie!

Ulugura bergen

Terug naar het Tanzania als reisdoel. Want wat heeft een Europeaan te zoeken in dit land?: De Safari, dat staat met hoofdletters geschreven bij elk bezoek aan dit prachtige land. Wie een dergelijk land bezoekt en geen safari boekt, die heeft een der meest belangrijkste aspecten van Afrika gemist. In het Swahili, de meest gesproken taal (door minimaal 50 miljoen mensen) in deze regio van Afrika, betekent safari gewoon: reis. Het Swahili werd overigens vroeger in Arabische lettertekens geschreven. Nu gebruikt men al decennia het Latijnse schrift. Tanzania telt vier grote wildreservaten, waarvan het Selous reservaat het grootste en bekendste is. Meren, savanna’s, wouden en moerassen wisselen elkaar hier af. Soms verwacht je ineens een dinosaurus of een ander voorhistorisch beest tegen te komen, daar lijkt het landschap nog het meeste op. In werkelijkheid kom je olifanten tegen, krokodillen bij de meren en meertjes, nijlpaarden en zebra’s. Ook zie je leden van de Masai stam. Een lang groot volk wat er een eigenaardige filosofie op nahoudt. Zij vinden dat vee van iedereen is, dus ook van hen. Dat hen dat dikwijls in conflict brengt met boeren, dikwijls van Engelse en zelfs nog van Duitse oorsprong zal u niet verbazen. Sommigen zijn niet zo gecharmeerd van deze in kleurrijke klederen geklede Masai en ze worden dan ook wel de zigeuners van Afrika genoemd en dat zegt veel!

Kilimanjaro

Een andere toeristische topper is de hoogste berg van Afrika. De boven de sneeuwgrens liggende Kilimanjaro (5.895 meter!). Beklimbaar zelfs voor toeristen! Plus sneeuw in het hartje van Afrika zien is toch een belevenis nietwaar? Kilimanjaro betekent in het Swahili simpel weg: glinsterende berg. Ik heb mij laten vertellen dat het Swahili een hele simpele taal is met maar amper grammatica en erg snel te leren. Zanzibar, een eilandengroep bestaande uit het hoofdeiland Zanzibar en het noordelijker gelegen eiland Pemba waren vroeger dus gescheiden van Tangayika. Zanzibar is een oude op Arabië en India gerichte haven. De oude stad Zanzibar zou een prachtig decor kunnen zijn voor een Arabisch sprookje. Denk de lelijke boven de grond hangende telefoon- en elektriciteitsdraden weg en u kunt gelijk gaan filmen. Slavenhandel was vroeger cruciaal voor de Arabische handelaren maar ook koffie en exotische gewassen. De bevolking is hoofdzakelijk Islamitisch en de stranden, ondanks de reisfolders die anders beweren, zijn zeer matig en worden duidelijk niet geapprecieerd door de lokale bevolking. Dan bedoel ik dus: hoe dat wij gewend zijn ons op de stranden te gedragen. Ook hier heeft de invloed van de Islam een duidelijk stempel gezet op het wel en wee van de samenleving.

Dodoma

Was vroeger het grote en aan zee gelegen Dar es Salaam de hoofdstad. Nu is het Dodoma. Een stad van amper 400.000 inwoners gelegen in het centrale gedeelte van het land. Typisch een derde wereldverschijnsel dat men in veel landen daar ziet. De oude hoofdstad wordt vervangen door een nieuw uit te kiezen plaats. Zie bijvoorbeeld ook in Nigeria, Pakistan, Brazilië en nog meerdere landen. Typerend is dat bij Dodoma het enige, op Zuid-Afrika na dan, wijnbouwgebied ligt van het Afrikaanse continent en dan beperk ik me wel tot het zwarte gedeelte. Ook in Tunesië wordt op bescheiden schaal wijn verbouwd. Tanzania is een fantastische reisbestemming. Echter denk aan de stof en smerigheden in de steden. Verwacht geen 5-sterren hotels en bediening. Ondanks het feit dat sommige hotels zich 5 sterren aanmeten. Echter de vriendelijke en goedlachse bevolking maakt heel veel goed.

Silvia Videler.

Oktober 2006

Home