Ierland

Castle – Belfast

Ja, als je de weg wilt weten in Ierland en je vraagt aan de eerste de beste passant hoe je er moet komen, dan kun je in negen van de tien gevallen rekenen op een duidelijke en adequate uitleg. Maar … alle markeringspunten in het verhaal zijn kroegen! Bijvoorbeeld: “Bij die en die pub slaat u rechts af. U rijdt tot die en die pub en daar maakt u een bocht naar links. Dan alsmaar rechtdoor tot op het kruispunt waar u dan die en die pub tegenkomt en dan is het nog tweehonderd yards rechtdoor.” Snapt u het? Hier is dus de pub verweven in het leven van de gemiddelde Ier. Natuurlijk kom je ook er ‘zatlappen’ en notoire dronkaards tegen, waar niet? Doch de pastoor, de dokter en de politieagent kom je er namelijk óók tegen, alsmede die overbuurvrouw die net nog bij de melkboer stond af te rekenen. De pub is dan ook dé huiskamer van elk dorp of van elke wijk en de pub is er voor iedereen! Ik weet niet hoe het er nu aan toe gaat. Want sinds kort mag je niet meer roken in een Ierse pub en in al die pubs die ik gezien heb was het blauw van de rook. Alhoewel de laatste jaren werd het al wat minder, maar dat was mijns inziens te wijten aan de extreme prijzen voor een pakje ‘peuken.’ Méér dan het dubbele van de toch al forse prijs voor dat ‘rookgenot’ in Nederland!

City Hall – Belfast

Dan komt er onvermijdelijk een keuze: de sigaret of de ‘Guinness.’ De keuze van de gemiddelde Ier is dan al gauw bepaald! Een vereniging als de ‘Blauwe knoop’ zou in Ierland een armtierig bestaan lijden en als een volkomen overbodig gegeven gezien worden door de bevolking. Want “een leven zonder whisky en bier dat is geen leven voor een Ier.” Dat vonden de Ieren ook al gedurende al die eeuwen die ze geleden hebben onder de Britse bezetting. Duizenden, honderdduizenden zijn hun geliefde Ierland ontvlucht en hebben ‘de wijk genomen’ naar Amerika. Vooral ten tijde van de grote hongersnood in de jaren 1845 tot 1855. Een miljoen mensen zijn omgekomen en 1,5 miljoen Ieren zijn in die periode geëmigreerd. De rol die Engeland heeft gespeeld verdiende nou niet bepaald de ‘schoonheidsprijs.’ Ook na de hongersnood bleven de Britten zich als bezetter en agressor gedragen en beschouwde Ierland als een wingewest met slechts tweederangs inwoners. Deze strijd tussen Engelsen en Ieren, ofwel Protestanten en Katholieken, of koningsgezinden en republikeinen, ofwel tussen rijk en arm heeft zich voortgesleept tot?, ja, eigenlijk tot de dag van vandaag.

Benbulbin Berg – Sligo

In 1916 was er de grote Paasopstand tegen het Britse regiem en dit heeft direct geleid tot de onafhankelijkheid van de Ierse republiek in 1922. Op dat ene graafschap na: Ulster in het noorden, waar van oudsher een grotere Protestantse, dus Britsgezinde meerderheid woonde dan op de rest van het eiland. Dit graafschap bleef onder Brits bestuur en dat is de aanleiding geworden tot alle narigheden van de laatste decennia. Zuid-Ierland werd dus onafhankelijk en heeft een relatief vrij armoedig bestaan geleid tot voor enkele jaren. Sinds een jaar of tien gaat het erg goed met de Ierse economie en streeft men zelfs die van het rijkere Noord-Ierland met Belfast als hoofdstad voorbij. Veel Ieren dromen nog steeds van een herenigd Ierland onder leiding van een vrije Ierse regering, mét het nog door Engeland in bezit zijnde Ulster als onverdeelbaar part van Ierland. Dat staat heus los van de tegenstelling Katholiek versus Protestant. In Dublin, de hoofdstad van de republiek Ierland wonen duizenden, misschien wel tienduizenden Protestanten en die ondervinden daar ook geen énkel probleem. Alhoewel de invloed van de Rooms-katholieke kerk in Ierland ongewoon en ongezond groot is, bestaat er toch wel degelijk vrijheid van godsdienst. Organisaties als de IRA en de Sinn Féin, de politieke organisatie van het Ierse Republikeinse leger zijn de grootste voorvechters voor een herenigd Ierland. Het is alleen de manier waarop men het een en ander wil bewerkstelligen die niet altijd even vredelievend is. Vanuit een historische context wel enigszins begrijpelijk en vanuit Iers standpunt bezien is de strijd dan ook gerechtvaardigd. Alleen de wreedheid en verbetenheid die ze ten toon spreiden daarin kan ik me echter niet in vinden. Ook de Britten scoren natuurlijk ‘punten’ in deze strijd.

The Four Courts – Dublin

Soms denk je weleens dat het een schier onoplosbaar probleem is. Temeer daar er al generaties en generaties lang Britten wonen, in dat Noord-Ierland en dat die onderhorig willen blijven aan hun regering. Hun ‘Queen’ en hun manier van leven is ook begrijpelijk. Dit gegeven is trouwens altijd een probleem van enorme omvang. Volkeren hebben in het verleden zich rechten toegeëigend daar waar ze geen rechten hadden. Aan de nazaten is het dan om tot een eerlijke en gerechtvaardigde oplossing te komen! “Ga er maar eens aan staan!” De spanningen zijn overigens in deze tijd al een flink stuk minder geworden. De economische belangen en de ‘voortrekkersrol’ die Groot Brittannië altijd heeft kunnen spelen is al grotendeels achterhaald. Groot Brittannië en Ierland zijn nu beiden lid van de EU. Al deze zaken halen de ‘scherpe kantjes’ er gelukkig wel vanaf. Groot Brittannië is een rare tegenstander voor het vrijheidslievende Ierse volk. Er zijn niet veel landen die zozeer hechten aan oude waarden en tradities dan Groot Brittannië en die geven de Britten nou eenmaal nog moeilijker op dan welk ander volk dan maar ook. Dat feit speelde (en speelt) mede ook een grote rol in het hele conflict. Als bezoeker aan het vier miljoen inwoners tellende Ierland (de republiek althans) merkt u echt niets van al dit ‘gekrakeel.’ Hooguit leest u er eens wat meer over in de slechts 6 Ierse dagbladen, waaronder de Irish Times, die erg conservatief is of de wat meer republikeins gezinde Irish Independent. Maar het zal uw bezoek als toerist nooit overschaduwen.

Castle – Dublin

Dublin, de hoofdstad, met bijna een vierde van alle Ieren die in Ierland leven binnen haar stadsgrenzen, is een leuke uitgaansstad. Helaas kan ik niet zeggen dat het nou zo’n prachtige stad is zoals sommige andere Europese hoofdsteden. Enkele markante gebouwen en kerken daargelaten. Helaas de keren dat ik Ierland heb bezocht was het altijd somber, koud, kil en vooral nat. Slechts één keer ben ik even in Cork, de tweede stad van het land geweest in het zuiden en zowaar scheen de zon. Het was een compleet nieuwe ervaring voor mij. Weg was dat sombere, dat eentonige van onder meer de arbeiderswijken, dat mistroostige, wat de Ieren ook de kroeg deed en doet injagen. Opeens zag ik de pastelgekleurde huisjes en huizen in een letterlijk heel ander daglicht. Zie je Ierland mét het zonlicht dan zijn zelfs de steden mooi te noemen. Helaas schijnt de zon er veel en veel minder dan bij ons in Nederland. Echt koud is het er bijna nooit, wel kil en vochtig en dat maakt dat Ierland een ongekend ‘groen eiland’ is. Met van die speciale schakeringen groen die bij ons totaal onbekend zijn.

Courthouse – Cork

De overigens schaarse spoorwegen, met maar 7 tot 8 hoofdlijnen, doorkruisen het vreemd gevormde eiland. In het midden is het een soort dal met randen. Bij de kusten treft men dan weer wat meer hogere heuvels aan. Sommige heuvels kun je beter bergen noemen met toppen tot boven de 1.000 meter. In het ruige en veel minder drukbevolkte westen van het land zijn de rotspartijen die de natuurlijke grens vormen met de Atlantische oceaan, adembenemend mooi. Zo ook de Ring of Kerry in het uiterste zuidwesten. Dé toeristenattractie van de Ierse republiek! Afgezien van het veelal minder goede weer is Ierland toch een echt vakantieland en niet in het minst door de ontspannen en relaxte inwoners van Ierland zelf, die maken dat u zich welkom voelt. Ieren tonen een warme belangstelling voor hun gasten en ze hebben een ongekend gevoel voor humor. Welkom bent u in een oeroud land vol met sagen en legendes, vol van verhalen. Links en rechts als ‘losse flodders’ neergeworpen eeuwenoude abdijen, ruïnes en kastelen. Dorpjes met huizen met daarop rieten daken en de altijd aanwezige pubs, soms amper een winkel te vinden maar altijd wel een pub! De meeste Ieren, zeker met wat drank op, trakteren u ruimhartig op een scala van poëzie, oude liederen of ballades en soms vertellen zij hun specifieke spookverhaal, of delen u de geheimen mee van de Lepricons, de Ierse kabouterfiguren. Die bekend staan dat zij alles, maar dan ook alles doen om goud te bemachtigen en soms best kwaadaardig zijn, aldus de overleveringen.

Officieel is Ierland een tweetalig land. Alle belangrijke opschriften zijn zowel in het Engels als in het Iers. Doch een kleine minderheid van amper 20% beheerst het Gaellic, de officiële Ierse landstaal. Vroeger alom gesproken maar nu wordt de taal met alle vormen van subsidies en moeite in stand gehouden. Gaellic is trouwens een van de weinig overgebleven Keltische talen die heden ten dage nog gesproken én onderwezen wordt. De paar Keltische talen die er nog zijn blijken zo weinig van economisch belang te zijn dat men bang is dat deze talen gaan verdwijnen (Keltische talen die nog worden gesproken buiten Ierland zelf, kunt u vinden in Wales, West-Schotland, op het eiland Man en in enkele plaatsen van het Franse Bretagne).

University College – Cork

Alhoewel de Ierse steden en zeker de arbeiderswijken nou niet bepaald een schoonheidsprijs in de architectuur verdienen, wil ik toch een ‘lans breken’ voor de prachtige oude binnenstad van het kleine stadje Kilkenny, gelegen in het Ierse binnenland. Kilkenny ligt ongeveer 200 kilometer ten zuidwesten van Dublin. In de 13e eeuw vergaderde hier al het Ierse Parlement in het kasteel van de stad. Een kasteel met Franse tuinen. Ook is er een mooie kathedraal te bezichtigen en het in Tudorstijl gebouwde armenhuis is ook zeker een bezoek waard. Lang lopen voor een hapje of een drankje is niet nodig. De plaatselijke brouwerij bevoorraadt de zeker 95 pubs die dit stadje rijk is. Zeker het oude winkelcentrum is bijzonder pittoresk en aangenaam om te bezoeken.

Ik kan mij voorstellen dat mensen in Ierland op bezoek zijnde soms rare en vreemde gevoelens krijgen. Is het de mystiek die hier toch in de lucht hangt? De melancholie, de oude kastelen en gebouwen die half vergaan zijn en die zomaar midden in het landschap oprijzen, soms ineens vanachter een mistige sliert van bewolking. Om dan weer geconfronteerd te worden met vruchtbare dalen en lieflijke dorpjes. Dikwijls aan zee liggend met een druk haventje waar u de lokale vissers elke dag bezig kunt zien en waar u beslist boten kunt huren, om zelf de zee op te gaan (onder begeleiding weliswaar) of mee kunt gaan vissen. Het vissen is na voetballen en ‘bierpullen heffen’ wel de derde sport van de gemiddelde Ier. De vele rivieren en riviertjes en niet te vergeten de ontelbare meren en meertjes zitten vol met vis maar ook de ruige kusten zijn voorzien van een visrijk water. Vis is dan ook een geliefd product in de vele relatief goede restaurants van Ierland. Alleen is het zo jammer dat de prijzen de laatste jaren zo sterk gestegen zijn. Gelukkig is ook de welvaart van de bevolking sterk gestegen maar het gemiddelde prijspeil en is nu toch wel een flink stuk hoger dan we in Nederland gewend zijn.

Ring of Kerry

Ierland mag dan de laatste tijd erg opgeklommen zijn op de economische ladder, aan de andere kant blijft het een eiland en een eiland heeft altijd al de eigenaardigheid gehad om op zichzelf gericht te zijn. Enerzijds is en was daar de invloed van de miljoenen geëmigreerde Ieren en zij die ervan afstammen. Dus zij, die regelmatig vanuit Amerika hun moederland komen bezoeken en dan uiteraard hun nieuwe opgedane ideeën en inzichten importeren. In de Verenigde Staten wonen trouwens meer Ieren dan in de republiek Ierland zelf. Van New York wordt beweerd dat het meer Ieren onder zijn inwoners heeft dan de bijna een miljoen Ieren die de hoofdstad Dublin telt. Toch is en blijft Ierland vooralsnog een puur Katholiek en oerconservatief land. Zaken die wij in Nederland al decennia als normaal accepteren zijn in Ierland of verboden of in ieder geval schokkend voor de bevolking als ze ermee worden geconfronteerd. Homoseksualiteit is nog steeds niet geaccepteerd. Abortus, daarvoor moet je naar Engeland, want dat is strafbaar in Ierland. Scheiden of scheidingen zijn absoluut zeldzaam. Overal in dat soort zaken heeft de Rooms-katholieke kerk nog een wel erg ‘grote vinger in de pap te brokkelen.’ De invloed van de lokale geestelijken kun je vergelijken met die van bij ons in de jaren dertig van de vorige eeuw. Pornografie zult u er tevergeefs zoeken en als u het in bezit heeft loopt u de kans dat u kennismaakt met de Ierse Guarda, de politie, die in dit soort zaken niet flauw is en u graag van een poosje onderdak zal willen voorzien en dat zelfs op hun kosten!

Castle – Kilkenny

Ook de tafereeltjes van Katholiek leven doen toch nog sterk denken aan die van bij ons in Zuid-Nederland in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Langs de andere kant is Ierland het land met de laagste misdaadcijfers (naar verhouding) van geheel Europa. Alleen in Dublin begint het drugsprobleem toch ook al aardige Europese vormen aan te nemen en zodoende met alle narigheid die daar bij hoort.

Cobh

Buiten de grote stad Dublin is er nog maar één grote stad in heel de republiek te vinden en dat is Cork met de nabijgelegen havenstad Cobh. De stad is zeker een bezoek waard maar ook de ruige omgeving doet wat met de westerse en verstedelijkte mens. In weinig is de natuur van Ierland te vergelijken met die van andere Europese landen. Zo puur, zo echt en onaangetast. Het zou bevreemdend zijn als u er ten minste niet van onder de indruk zou komen. De meesten worden er echter verliefd op. Kortom, u moet het zelf maar eens ervaren. Tip: Ga niet per vliegtuig. Ondanks de goedkope aanbiedingen die er soms zijn. Maar u mist dan zoveel. Neem er de tijd voor om Ierland te bezoeken. De Ieren nemen ook de tijd voor u! Want wat babbelen ze graag, het zijn geboren vertellers. Neem vanuit Nederland, België of desnoods vanuit Noord-Frankrijk, de ferry of de Hovercraft en rij door het mooie zuiden van Engeland en het ruige Wales. Stap dan op de zeer ‘dorstige’ ferry naar Dublin en blijf daar een paar dagen. Laat de sfeer van de 19e eeuw op u afkomen en duik onder in een van de ontelbare pubs en ga er dan op uit met uw eigen auto. Eerst naar het ruige westen. Met name naar Galway, een kleine stad, maar met veel mogelijkheden. Van hieruit is het ideaal om het onontgonnen en ruige Noord-West Ierland te ontdekken. Ga bijvoorbeeld daarna naar de Ring of Kerry en ervaar wat schoonheid en harmonie is in de 21e eeuw. Via Ierland’s tweede stad in grootte, het zuidelijk gelegen Cork, met ruim 150.000 inwoners, kunt u langzaam terugrijden naar Dublin waar u nog een paar laatste slokjes whisky kunt nemen alvorens u dit prachtige land weer verlaat.

Cathedral – Galway

Overigens om Ierse whisky mee naar huis te nemen! Bespaart u de moeite. Hier is diezelfde whisky een stuk goedkoper en dat is dan weer spijtig te moeten constateren. Helaas zijn bij lange na niet alle Ierse merken hier te koop, verre van dat! In die echte Ierse omgeving smaakt die whisky dan natuurlijk ook weer veel lekkerder. Denk overigens niet dat honderd kilometer in Ierland hetzelfde is als bijvoorbeeld in Engeland of elders in Europa. Die paar kilometer autosnelweg mag dan wellicht uitnodigen tot het gaspedaal wat dieper in te drukken, maar eenmaal van de paar korte stukken autosnelweg verwijderd, zult u uw snelheid wel terdege aan moeten passen. Met ongeveer 50 kilometer per uur aan te houden als gemiddelde maatstaf kunt u een redelijke planning maken als u dit fantastische land eens wilt gaan bezoeken.

Silvia Videler.

Oktober 2006

Home