Rondje Vrachelse Heide in beeld
De
Vrachelse heide is een voormalig heide- en stuifzandgebied in de gemeente
Oosterhout in de provincie Noord-Brabant.
Het ligt
tussen Teteringen en het stadsdeel Breda Noord achter de nieuw te bouwen wijk
Waterdonken.
Het is
tegenwoordig grotendeels beplant met Grove den.
De
Vrachelse Heide is 149 ha groot en eigendom van Defensie.
Geschiedenis:
Het gebied
is vernoemd naar de nabijgelegen buurtschap Vrachelen.
Bewoning
was hier al vroeg aanwezig.
Vanaf het
Laat-Neolithicum zijn sporen van menselijke aanwezigheid gevonden, vooral in de
nabijgelegen Houtse Akkers, met de kern Den Hout.
Heidevorming
vond plaats vanaf ongeveer het jaar 1000, toen de bevolking toenam en de woeste
gronden nodig waren voor bemesting volgens het potstalprincipe.
Later
waren meer ontginningen nodig.
In de 16e
en 17e eeuw werd de heide zozeer benut dat hier en daar de begroeiing verdween
en stuifzanden ontstonden.
Geleidelijk
aan begon men met herbebossing, voor de Vrachelse Heide zal dit vanaf de eerste
helft van de 19e eeuw hebben plaatsgevonden.
In 1905
werd het Markkanaal gegraven hetgeen voor een aanmerkelijke verlaging van de
grondwaterstand zorgde.
Met name
het met Den Hout verbonden Vrachelen werd afgesneden van het gebied.
Toen in
1923 ook het Wilhelminakanaal gereed kwam werd de Vrachelse heide minder goed
bereikbaar.
De boeren
verkochten hun grond wat leidde tot het huidige gebruik.
Dit omvat:
Een
pompstation van de Waterleidingmaatschappij West-Brabant,
Een
militair oefenterrein
Een
kampeerterrein, De Katjeskelder.
In 1930
werd een deel van de Vrachelse Heide aangekocht door de Gemeente Breda die het,
in het kader van de werkverschaffing, liet afgraven en egaliseren.
Tevens is
het westelijk deel grootschalig bebost en werden er rechte paden aangelegd.
Ook na de
Tweede Wereldoorlog zijn er nog afgravingen geweest ten behoeve van zandwinning
voor de wegenbouw.
Alleen het
oostelijk deel van het gebied bevat nog het oorspronkelijke reliëf.
Vanaf 1960
zijn met name de bebouwde kommen van Breda en Oosterhout sterk naar de
Vrachelse Heide toe gegroeid.
Het gebied
raakte steeds meer geïsoleerd van nabijgelegen bosgebieden, mede door
steeds drukker wordende verkeerswegen.
De kom van
Oosterhout groeide tot tegen het bos aan.
Huidige situatie:
De
Vrachelse heide wordt omsloten door het Markkanaal, het Wilhelminakanaal, de
verkeersweg tussen Breda en Oosterhout
en een
buffergebied van landbouwgrond die het scheidt van de noordelijke rand van
Breda en van de kom van Teteringen.
Naar het
westen toe zijn nog forten en versterkingen van de voormalige Linie van de
Munnikenhof te vinden.
Natuur:
Het gebied
bestaat overwegend uit naaldbos met hier en daar resten heide- en stuifzandgebied.
Alleen het
oostelijk deel heeft zijn oorspronkelijk reliëf goed bewaard.
Daar is
ook meer gemengd bos te vinden en is eikenstruweel aanwezig.
Dit is
vroeger door boeren aangeplant om het stuifzand te beteugelen en ten behoeve
van geriefhout.
Dit
bevindt zich op de hoogste stuifzandruggen.
Er komen
een aantal min of meer zeldzame planten- en diersoorten voor zoals grasklokje,
heidespurrie, rode bosmier, mierenleeuw,
bruin
zandoogje, groene specht, zwarte specht, sperwer, boomvalk, havik, steenuil,
ransuil, gekraagde roodstaart en bonte vliegenvanger.
(Wikipedia).
Zicht in de Warandelaan – Oosterhout
Bredaseweg – Oosterhout (richting Breda)
Waterproductiebedrijf “Brabant Water”
– Oude Bredasebaan – Oosterhout
Zicht in de Oude Bredasebaan – Oosterhout
(richting Katjeskelder)
Toegang tot de “Katjeskelder” –
aan de Oude Bredasebaan – Oosterhout
Museum “Oud Oosterhout” –
Bredaseweg 129 – Oosterhout
Restaurant “Oud Oosterhout” (1) –
Bredaseweg 129A – Oosterhout
Restaurant “Oud Oosterhout” (2) –
Bredaseweg 129A – Oosterhout
Bord bij het restaurant
Chinees-Indisch-Japans Restaurant
“Paradijs” – Bredaseweg 127 – Oosterhout
Clubgebouw Wielervereniging “De Jonge
Renner” – Bredaseweg 119 – Oosterhout
Ingang Recreatieoord “Warande” –
Wilhelminakanaal Zuid 66 – Oosterhout
Het Wilhelminakanaal (1) – Oosterhout
Het Wilhelminakanaal (2) – Oosterhout
Brug over het Wilhelminakanaal – Oosterhout
De Vrachelse Heide aan de Oude Bredasebaan –
Oosterhout
Zicht in de Oude Bredasebaan – Oosterhout
Zicht in de Bergsebaan (richting Teteringen)
– Oosterhout/Den Hout
Woning aan de splitsing:
Bergsebaan/Hoeveneind/Meerberg – Oosterhout
Meerberg 13 – Teteringen
Meerberg 19 – Teteringen
Zicht in de Meerberg – Teteringen/Den Hout
(volgens een kaart van Michelin ligt de grens van
Teteringen en Den Hout precies op de as van de weg)
Meerberg 23 (1) – Teteringen
Meerberg 23 (2) – Teteringen
Meerberg 4 (zijweggetje) – Den Hout
Ingang golfcomplex “Landgoed Bergvliet”
aan de Salesdreef 2 – Den Hout
Café “De Boskabouter” –
Meerberg 41 – Teteringen
(precies tegenover het golfcomplex)
Linie van Munnikenhof (1) aan de
Meerberg/Salesdreef
Linie van Munnikenhof (2) aan de
Meerberg/Salesdreef
Linie van Munnikenhof (3) aan de
Meerberg/Salesdreef
Zicht in de Salesdreef (richting Terheijden)
Poolse Dreef 2 – Terheijden
Zicht op de Linie van Munnikenhof – aan de
Munnikenhof – Terheijden
Munnikenhof 14 (1) – Terheijden
Munnikenhof 14 (2) – Terheijden
De Munnikenhof kronkelt zich hier door de Linie
Munnikenhof 16 – Terheijden
Zicht in de Munnikenhof (richting Den Hout) –
Terheijden
Munnikenhof 18 – Terheijden
Het Pannekoeckershuys (1) – Ruiterspoor
– Den Hout
Het Pannekoeckershuys (2) – Ruiterspoor
– Den Hout
Zicht in het Markkanaal-Zuid (1) – Den Hout
(richting Oosterhout)
Zicht in het Markkanaal-Zuid (2) – Den Hout
(richting Oosterhout).
(Het oude fietspad aan de linkerkant is verdwenen.
In het midden is de zandweg vervangen door een laag
asfalt en nog alleen toegankelijk voor fietsers).
Zicht op de zandwinplas (vanuit Markkanaal-Zuid)
– Den Hout
Zandwinplas (vanuit de Bergsebaan)
(Foto: 2 juni 2010)
Café-Restaurant ’t Brabants Bontje
– Veekestraat 19 – Oosterhout
Zicht in de Veekestraat – Oosterhout
(vanuit ’t Brabants Bontje)
Zicht in de Vraggelse
Baan – Oosterhout/Teteringen
Zicht in de Oude
Bredasebaan – Oosterhout (vanuit de Vraggelse Baan)
Monumentale
boerderij/woning aan de Vraggelse Baan 1A – Oosterhout
Manege
“Hoeveneind” – Hoeveneind 118 – Teteringen
“De Blauwe
Hoeve” (1) – Blauwhoefsedreef 1 – Teteringen
Bord tegen “De
Blauwe Hoeve”
“De Blauwe
Hoeve” (2) – Blauwhoefsedreef 1 – Teteringen
Zicht in de
Blauwhoefsedreef – Teteringen
Hoeveneind 63/65 – Teteringen
Hoeveneind 61 –
Teteringen
(Schuur uit 1732)
Idem
(Foto: 9 augustus 2013)
Hoeveneind 61 –
Teteringen
(Boerderij uit 1571)
Hoeveneind 96 –
Teteringen
Monumentale boerderij
– Hoek: Hoeveneind/Bolderstraat – Teteringen
Hoeveneind 88 –
Teteringen
Hoeveneind 23 –
Teteringen
Hoeveneind 21 –
Teteringen
Hoeveneind 54 –
Teteringen
Voormalig Gemeentehuis
van Teteringen – Hoeveneind 3
Voor artikelen over Vrachelse Heide
Kees Wittenbols.
22 december 2008